
Olgay GÜLER
Edirneli Tarihçi Altay Bayatlı, Kütüphaneler Haftası kapsamında İl Halk Kütüphanesi'nde yaptığı sunumda, Avrupa'da 1680 yılında ay yüzeyinin haritasının çıkarıldığını belirterek, Türkiye'nin bu çalışmalarda çok geride kaldığını söyledi.
Edirneli Tarihçi Bayatlı, Kütüphaneler Haftası kapsamında İl Halk Kütüphanesi'nde 'Osmanlı ve Cumhuriyet Arşivinde Kutuplar' konulu sunum yaptı. Sunumunda, Osmanlı döneminde Avrupa ve Türkiye'deki keşif ve haritalama çalışmalarını anlatan Bayatlı, Türkiye'nin günümüzde uzay programında geride kaldığını söyledi. Bayatlı, Türkiye'nin Milli Uzay Programı kapsamındaki ilk hedefi olan 'Ay ile temasın' önemine değinerek, mutlaka bu çalışmanın sürdürülmesi gerektiğini söyledi.
'OSMANLI'DA KUTUPLARDA NAMAZ VAKİTLERİ HESAPLANMIŞ'
Osmanlı döneminde Avrupa'da keşifler yapıldığı sırada, devletin de boş durmadığını haritalamaların yapıldığını söyleyen Bayatlı, "Avrupalılar coğrafi keşifleri yaparken bizler de bunlarla ilgili haritaları toplamışız ve bu toplanan kaynakları değerlendirip bir toplu yazma haline getirmişler. Bunun en önemli örneklerinden birisi Piri Reis'in meşhur haritaları. Piri Reis tabii ki kutuplara değinmemiş, topladığı haritalar üzerinden bir şeyler yapmış. Fakat daha sonrasında asıl Katip Çelebi Takuyiddin'e de atıfta yapar ki Takuyiddin Osmanlı tarihinde çok önemli bir insandır, ona atıf yaparak, kutupların önemine değinerek, hatta orada namaz vakitlerinin de hesaplamasını yapmış. Tamamen dünyayı küresel olarak öğrendikleri için her yerde eşit davranılması, İslam'ın oralarda da geçerli olduğunu anlatmak adına böyle bir çalışmaya yer vermiş" dedi.
'ÇALIŞMALAR CUMHURİYET İLE BİRLİKTE HIZ KAZANMIŞ'
Asıl çalışmaların Cumhuriyet'le birlikte başladığını belirten Bayatlı, "Alimlerimizin bunlardan sonra da 18'inci yüzyılda bir Atlas-ı Kebir'i var. Fakat tabi bunların içinde maalesef kutupların çizimleri yok, sadece görsel olarak gösterilmişler. Artık son dönemlere geldiğimizde yavaş yavaş Cumhuriyet ile birlikte tamamen bu konulara el atılmaya, küçük de olsa başlanmış" diye konuştu.
'MUTLAKA AYA GİTMELİYİZ'
Avrupalılar'ın 1680 yılında ayın haritasını çıkardığına da dikkat çekip, Türkiye'nin bu çalışmalarda geride kaldığını ifade eden Bayatlı, "Avrupalılar 1680 yılında haritasını çıkarmışlar Ay'ın. Fakat biz bu işlere maalesef 2011 yılında başladık. En azından kutuplar açısından. Şimdi de 2021 yılındayız, Ay'a gitme konusu konuşuluyor. Bence çok başarılı bir konu. Tabii ki ekonomik bir zorluğu var ama açlığımızdan ölsek de mutlaka bu çalışmaların içerisinde olmamız gerekiyor. Yani mutlaka bir yere gitmemiz lazım, ya da bu çalışmalara katılmamız lazım. Yani tarih buna çok güzel bir örnek" ifadelerini kullandı.