İsmail DEMİRAY
Edirne Yerel Tarih Grubu'nun Ocak Ayı Halk Buluşması'nda “20.Yüzyılın Başlarında Edirne Mahalleleri” isimli sunum gerçekleştiren Trakya Üniversitesi Öğretim Görevlisi Dr. Tarık Sarıoğlu, Edirne'nin 10 mahallelik bir şehirden Osmanlı dönemiyle birlikte 174 mahalleli büyük bir başkente dönüşen hikayesini anlattı.
Edirne Yerel Tarih Grubu'nun yılın ilk buluşması geçen Perşembe günü akşamı Edirne Belediyesi Atatürk Kültür Merkezi'nde gerçekleşti. Trakya Üniversitesi Öğretim Görevlisi Dr. Tarık Sarıoğlu “20.Yüzyılın Başlarında Edirne Mahalleleri” isimli sunumunda katılımcılara dönemin Edirne mahalleleri hakkında ayrıntılı bilgiler verdi.
Etkinliğe Edirne Mahalle Muhtarlarından Necmettin Ersaçmış, Hasan Kıyı, Bilal Üner, Rahmi Kızmaz, Haluk İnağ, Turgut Sarıbaşak ve Şaban Ergit'te katılarak sunumu ilgiyle izledi.
MUHTARLAR İLGİ GÖSTERDİ
Dr. Tarık Sarıoğlu sunumuna başlarken Edirne'nin Osmanlı dönemi öncesi döneminden söz etti. Edirne'nin Bizans döneminde 2/3 kilise ve 5/10 mahallenin yer aldığı Kaleiçi ve Tunca nehri üzerindeki Mihal Köprüsü'nün diğer tarafındaki 'Aina' adlı yerleşim yerinden ibaret küçük bir şehir görünümünde olduğundan bahseden Sarıoğlu, Osmanlı'nın Edirne'yi aldıktan sonra Edirne'nin hızla değiştiğini, büyüdüğünü, büyürken Kaleiçi'nin etrafında mahalleler oluşturduğunu kaydetti. Dr. Tarık Sarıoğlu şöyle devam etti:
“Edirne fetihten 2.Murat dönemine kadar 24 mahalledir. 2.Murat döneminde 73 mahalleye, 2.Mahmut döneminde 102 mahalleye, Kanuniye kadar 141 mahalleye ulaşırken 18.Yüzyıl başlarında 174 mahalleye kadar çıkmıştır.
10 MAHALLEDEN 174 MAHALLEYE
18. yüzyıl Edirne için talihsiz bir dönem olmuştur. Bu dönemde Edirne yangın, deprem ve sel felaketlerine uğrayarak 160 mahalleye kadar düşmüştür.
1903 tarihli Edirne Vilayet Salnamesi'ne göre şehirde 154 mahalle kaydedilmiştir.”
Dr. Tarık Sarıoğlu Edirne'nin 10 mahallelik bir şehirden Osmanlı dönemi sonrasında 174 mahalleli büyük bir başkente dönüşen hikayesini anlatırken Edirne'nin Osmanlı döneminde kurulan en eski mahallesinin Baba Timurtaş Mahallesi olduğunu, Kaleiçi'nde kurulan ilk mahallenin “Hacı Ömer Mahallesi olduğunu, Karanfiloğlu ve Kirişhane bölgesinin de ilk yerleşim yerlerinden olduğundan söz etti. Dr. Tarık Sarıoğluşunları aktardı:
HERKES KENDİ MAHALLESİNDE
“Edirne mahallelerinde 20. Yüzyıla kadar yaşayanlar keskin bir şekilde ayrılıyor aslında. Yani Rum, Bulgar, Ermeni, Yahudi, Türk hepsinin mahalleleri ayrı ve birbirleriyle pek kaynaşmıyorlar oturum olarak. Fakat 20. Yüzyılla birlikte özellikle Edirne'nin dış mahallelerinde Türk'lerle diğer yabancıların bazı mahallelerde artık bir arada yaşamaya başladıklarını görüyoruz.”
Sunum sonrasında salondan gelen sorulardan birisinde “Karaağaç Mahallesi'nden neden söz etmediniz?” diye gelen soru üzerine Dr. Tarık Sarıoğlu yaptığı açıklamada; şunları paylaştı:
KARAAĞAÇ MAHALLE DEĞİLDİ
“Karaağaç her zaman farklı bir yer olmuştur Osmanlı döneminde. Orası özellikle bir mahalleden çok etnik unsurların eğlenmek, yemek, içmek için birlikte olmak için bir araya geldikleri mekanlarla donatılı bir alan olmuştur ve ayrı bir araştırma konusu olmalıdır. O yüzden Karaağaç'ı özellikle bu çalışmada ayrı tuttum.”
