Olgay GÜLER - Refik USLUY
DSİ 11'inci Bölge Müdürlüğü'nde 21 yıl çalışıp Bölge Müdür Yardımcısı iken görevinden ayrıldıktan sonra, Türkiye ve çeşitli ülkelerde dünya ölçülerinde proje ve yatırım direktörlüğü yapan Sabahattin Yaz, Söğütlük Doğal Kalsın Platformu tarafından düzenlenen Kent Ormanı ve Geleceği konulu forumda, Edirne Valiliği Çevre Koruma Vakfı tarafından, 3 Nehir 1 Şehir projesi kapsamında yapımına başlanılan Arşimet Burgu Türbinli Hidroelektrik Santrali projesini ele aldı. Elektrik santralinin hayali rakamlarla donatılmış, hiçbir teknik veriye dayanmayan proje olduğunu söyleyen Yaz, Meriç gibi bir taşkın sahasına söz konusu projenin yapılamayacağını ifade etti.
'BÖYLE BİR TAŞKIN ALANINA BU PROJE YAPILAMAZ'
Santralin yapıldığı Meriç yatağını ilk gördüğünde, başından aşağı kaynar su dökülmüş gibi hissettiğini anlatan Yaz, "Meriç yatağı o şekilde kapatılamaz. Hiç kimse ona müsaade etmez. Geçici de olsa kapatılamaz. 3 Nehir 1 Şehir projesini ayrıntılarıyla inceledim. Tek cümle söylemek gerekirse; tamamen hayali, hiçbir teknik veriye dayanmayan, verilen tüm rakamların yanlış olduğu, hayali rakamlar olduğu bir proje. Proje 21 Haziran 2021'de büyük bir coşkuyla başlamış. Bir takım görsellerle, bilgisayarda hazırlanan görsellerle, tamamen hayali görsellerle tanıtılmış. Ben Ekim ayında bu işi öğrendikten sonra proje aradım, herhangi bir projeye ulaşamadım. Ortada bir proje yok. Arkadaşlar bir kaç done vardı. Ben o donelerle projenin nasıl olacağını çıkardım. Dolayısıyla şu anda proje şu anda tamamen vakıfım. Bu proje Arda, Tunca ve Meriç Nehri'nin taşkın alanında kuruluyor. Böyle büyük bir taşkın alanında, debileri değişken bir alanda böyle bir tesis yapılırken, modellemeler yapılır, hidrolik akış kontrolleri yapılır. Buralarda büyük bir taşkın alanı var, bu taşkın alanındaki akış yataklarına kesinlikle dokunmamak lazım. Bu taşkın alanı yüzyıllar boyunca kendi kendini dengelemiş" dedi.
'O SUDAN KOLAY KOLAY KURTULAMAYACAKLAR'
İnşaat esnasında çıkan dip suyunun projeye çok büyük sorun yaratacağını savunan Yaz, "Bu su Meriç'ten geliyor. Bu suyu yenmek de kolay değil. Normalde Aralık ayında elektrik üreteceklerdi diye biliyorum ama bu su onlara çok büyük bir sekte vurdurdu. Şu anda ben bir adım bile atabildiklerini zannetmiyorum. Çünkü bu suyu kolay kolay yenemeyecekler. Şu anda Meriç'in debisi az, debi 2-3 metre yükselse bu su daha da artacak. Bu inşaata en büyük maliyet de bu su. Bu sudan da kolay kolay kurtulamazlar" diye konuştu.
'PROJE BİTSE BİLE SÜRDÜRÜLEBİLİR OLMAZ'
Projenin başlangıçta sağlıklı başlamadığını dile getiren Yaz, "Meriç yatağını tahrip etmişler. Arşimet tribünleri yerine artık modern tribünler var. Tanıtımda en modern diyor ya, alakası yok, en ilkel bir makine bu yapılan ve verimi çok düşük. Bunun üreteceği enerji 2.14 mw ve 5 bin haneye elektrik üretecekmiş. Tanıtımı bu. 2.14 mw elektrik, yollarda gördüğümüz büyük pervaneler var elektrik üreten, onların bir tanesinin ürettiği elektriği üretemeyecek bir tesis bu. Peki değer mi? Bir rüzgar gülünün ürettiği elektrik, 3-4 mw, bunlar yarısını bile üretemeyecek. Bu tamamen hayali bir proje. Çocukça, küçük bir şeyi bir meziyetmiş gibi sunmak bir uzmanı aldatamaz da, halkı aldatma yönünde bir imaj. Hiçbir teknik ağırlığı olmayan bilgiler vermişler hep. Bence bu proje bitmez, bitse bile yarın sürdürülebilir olmaz. Hiçbir DSİ yetkilisi kolay kolay böyle bir projeye olur vermez" şeklinde konuştu.
'HİDROLİK AKIŞI BOZARSANIZ BAŞINIZA BELA AÇARSINIZ'
Meriç Nehri'nin iki yanına yapılan fore kazıkların da taşkın sahasını olumsuz yönde etkilediğini anlatan Yaz, "Meriç'in iki tarafına fore kazık yapılmış. Bu çok büyük bir yanlış. Son derece yanlış. O tabii olarak topografyayı bozup 2 metre yukarı çıkarmış, eskiden o kazıklar yokken Meriç'in önüne gelen su buralardan savaklanıp köprüyü zorlamıyordu. Şimdi gelen su ileride toplanacak, kanala büyük bir hızla girecek ve belki bu tarihi köprüyü zorlayıp yıkacak bile. Tabiat gücüyle başa çıkılmaz. Hidrolik dengeyi bozduğunuz zaman o dengenin nasıl olacağı belli olmaz. Bu çok hassas bir olay. Böyle bir taşkın alanına böyle bir tesis yapılamaz. Buranın hidrolik akışını bozduğunuz zaman başınıza bela açarsınız" dedi.
'EDİRNE'NİN KALBİNE BIÇAK GİBİ YÖNELMİŞTİR'
Konuya ilişkin, ilgili kurumlarla birlikte acilen bir komisyon kurulması gerektiğinin de altını çizen Yaz, "Hemen bir komisyon kurulmalı. İlgili tüm kurumların temsilcileri olmalı. O komisyonda ben de olacağım. Çünkü bu riskin anlatılması lazım. Edirne şehri şu anda risk altındadır. Bu yapı bir bıçak gibi Edirne'nin kalbine doğru yönelmiştir" diye konuştu.
