İnsanların yaşayabilmesi için gereksinimlerini karşılamaları gerekir, buda parayla olur. Parada hazır varsa mesele yok, yoksa çalışarak kazanılır. Çalışma sahası olarakta serbest çalışma, devlette bürokrat olmak, işçi olarak çalışmak. Bu yazımda konumuz işçi olarak çalışmak. Peki, işçilik nedir, iş kanununa bağlı olarak çalışan kimselere işçi denir.
İş kanununa bağlı olarak çalışma bedenen olduğu gibi, fikren çalışmada olur ama kurallar aynıdır. Çalışmak amacı ile bir iş yerine nasıl girilir, iş yerinin elemana ihtiyacı olduğunda gazete ilanı ile veya iş bulma kurumu vasıtası ile, eş dost tanıdık kimselerin aracılığı ile o iş yeri ihtiyacı olan elemanı temin eder, deneme süresinin ardından artık o işçi iş yerinin elemanıdır.
İş yerine girişler böyledir, ya iş yerinden ayrılışlar, işe yeni giren bir kimse deneme süresi içinde kendi arzusu ile veya iş veren tarafından iş akti feshedilebilir, işçide, iş verende bir birine hiç bir hükümlülük altına girmeden işçinin çalışması sona erer. Yeni işe başlayan işçi otuz günlük deneme süresini doldurmuşsa işveren tarafından işten çıkarılmışsa onbeş günlük tazminat hakkı elde eder, eğer çalışma süresi bir yılı geçmişse çıkış tazminatı bir aylık olur. Birde her çalışma yılı için bir aylık kıdem tazminatına hak kazanır. İş kanunumuz iş verene belirli önerileri yerine getirmek şartı ile istediği elemanı istediği zaman işten çıkarma hakkı veriyor.
İşten çıkarmak ne demektir, işten çıkarılan kimseyi bir yerde ailesini geçim sıkıntısına sokmak ailesini açlığa mahkum etmektir. İşten çıkarmalar haklı olarak işten çıkarma örneğin, işçinin yeteneksizliği, iyi niyet dışı davranışları, verimsiz çalışmaları, işverene veya ailesine hakaret etme, piyasanın krize girmesi, bunlara benzer haklı nedenlerle işten işçi çıkarılabilinir. Birde haksız nedenlerle keyfi işten çıkarmalar olur, yani keyfi işten çıkarmalar, işte işçi buna isyan eder ama bir şey yapamaz, işçiye çıkış tazminatı, kıdem tazminatı ödenmişse işçinin yapacağı bir konu yoktur, neticeyi kabüllenmesi gerekir.
İşveren için işten çıkarmayı kolaylaştırmak için kıdem tazminatı için bir fon kurulmalı imiş, her yıl işçinin kıdem tazminatı bu fona yatmalı imiş, işçi, askere giderken veya emekli olurken biriken kıdem tazminatı ödenmeli imiş. Özel sektörde iş yerleri bir kaç el değiştirir, işçi emekli olana kadar bundan geriye ne kalır bilinmez. Bu sistemden amaç işçiye kıdem tazminatı ödememek, işçiyi işten çıkarmayı kolaylaştırmak, kıdem tazminatını bir fona yatırmak, işçi emekli olurken ödemek düşünce budur. Bu sistemde gerçekleşmemiştir, bu sistemden amaç nedir, işçiyi işten çıkarmada kolaylık yaratma. Mesele işten işçi çıkarılırken haklı olarak işten çıkarmak, haksız olarak keyfi işten çıkarmak, bu günlerde bir sistem daha uygulanmak isteniyor. İşten işçi çıkarılırken niçin işten çıkarıldığına hakkında bir belge verilecekmiş, işçi bu konuda hak arayabilsin diye, işçi ne zaman işten çıkarılmada hak elde etmiş?
İşten çıkarılan bir işçi ne yapar, elbette yeni iş aramaya başlar, hemen iş bulur mu, ortama ve işçinin durumuna bağlı.
Sanayi sektöründe sıradan işler için fabrikalar eleman alırken otuz yaşından gün almamış eleman seçerler, bir konuda ihtisaslaşmış onu meslek edinmiş kimseleri işe alırken kırk yaşından gün almamış elemanlar seçilir, ellili yaşlara girmiş kimselerde özel sektörde çok zor iş bulur. Bu kadar çetrefil konuyu hafife alarak işçi çıkarmayı kolaylaştırmak hangi akla hizmettir anlamak mümkün değil.
İşçi, işe girerken sözleşme yapılmalı, işten çıkarmalar haklı nedene dayanmalı ve işten çıkarmalar mahkeme kararı ile olmalı. Peki işçi işten ayrılmak istediğinde, çalışma süresine göre iki hafta veya dört hafta önceden haber verir, sonra ayrılır, ayrılırken kendi isteğinle ayrıldığı için çıkış ve kıdem tazminatı ödenmez bu tazminatlar iş verene kalır, buna da iş adaleti denir denebilirse.
Şöyle bir soru sorulursa, işçi olmak mı iyi, işveren olmak mı, bence işçi olmak daha iyi. İşçi için bütün mesele ücretini alana kadar, işçi ücretini aldıktan sonra sorun kalmaz, işveren için, sermayen olacak, işten anlayacaksın, piyasayı takip edeceksin, işçi ve sendika ile uğraşacaksın, alacak, verecek, vergi sorunları, daha bir çok dert. Çok işverenin uykusuz geçeleri olur, sen işçi isen, sen yine de işçi kal Memed . . .