Okurken insanın aklına gelebilir birden fazla Astana mı var diye? Aslında Astana da değil, Nur Sultan. Yani değişen adı Nur Sultan…

Yıllar önce Esad Rejiminin vaziyetini değerlendirmek, garantör devletlerin koordinasyonunu sağlamak üzere toplantılar Astana’da başladı Nur Sultan’da devam ediyor. Toplantıların yapıldığı şehir değil ama ismi değişti…

Suriye sorunu ise tam gaz devam ediyor…

Yıllar önce 27 Mayıs 2013’te Esad’ın bir askeri operasyonla devrilmeyeceği ancak bir dönüşüm hükümetinin kaçınılmaz olduğu hususunda görüş belirtip bu görüş üzerine çeşitli akademik çalışmalar yürüttüm.

Bir dönem Esad Rejiminin askeri bir operasyon ile değiştirileceği görüşü üstelik de Irak örneği üzerinden verilirken askeri müdahale ile rejim değiştirme meselesi bir makinenin dişlileri gibi iyi bakıldığı takdirde tıkır tıkır işleyen mekanik bir şeymiş gibi açıklanmaya çalışılıyordu.

İnsanın olduğu yerdeki bilinmezlik ve değişken unsurlar bu mekanik anlayışın son derece dışında yer alır. İşte tam da bu sebepten sosyal bilimler alanında çok havalı gibi görünen sayısal araştırma ve tartışmalar kısıtlayıcı bir açıklama gücüne sahiptir. Bir başka deyişle beş askeri olan devlet üç askeri olan devleti her zaman dövemez.

Hakeza, beş parası olan devlet her zaman üç parası olan devletin üzerinde tüm istediğini yaptırmaya da muktedir değildir. Bu durumu da oldukça mekanik bir şekilde açıklamaya çalışan bir görüş vardı…

Bir devletin güç uygulama kapasitesinin tespit edilebilmesi için üç asker, beş para gibi sözde ölçülebilir, özde sosyal bilimler açısından düşük anlamlı verilerden ziyade inceleme çabaları gerekmektedir. Bu hususta önemli bir literatür ve tartışma alanı mevcut zaten.

Eğer üç asker, beş para “teoremi” doğru olmuş olsa bu vakte kadar Esad Rejiminin çoktan tarihin tozlu sayfalarına karışmış olması gerekiyordu. Oysa bütün bu “sayısal”, “muhteşem” yaklaşımların sahipleri “devletler çıkarları için eyler” önermesini görmezden geliyorlar.

İşte tam olarak bu sebepten bloklarla açıklanma hatasına düşülen bir dünyada birbiri ile alakasız gibi görünen devletler iş birliği yaparken aynı blokta olan devletlerin de çeşitli hallerde çıkar çatışmasına şahit oluyoruz.

Elbette beş asker, üç askeri döver; beş parası olan devlet, üç parası olan devleti tahakkümü altına alınır muhteşem önermeleri ile açıklanamayacak bir durum bu…

İşte Astana görüşmeleri de bu karmaşık uluslararası politika yapısı anlaşılmaya çabası ile tanımlanabilecek bir görüşme dizisini ortaya koyuyor. Yani bu masa etrafında oturan devletler ne tam bir uyum ne de tam bir çatışma içindeler.

Bu devletler uluslararası sistemik yapıda çıkarları için eyleme biçimi sergileyerek kendilerini etkileyen bir soruna istinaden en az zarar ve en yüksek seviyede çıkarı elde etme, sorunu lehlerine çevirme çabası sergiliyorlar. Bu süreçte Esad Rejimi de değişerek dönüşecek. Haftaya görüşmek dileğiyle memleketimin güzel insanları.